fbpx

Przygotowanie bulw ziemniaka i stanowiska do sadzenia

Nowoczesna technologia produkcji ziemniaków wymaga przestrzegania wielu elementów agrotechnicznych, mających wpływ na wysokość plonu i jego jakość. Pominięcie lub zaniedbanie któregokolwiek z nich może doprowadzić do znacznego obniżenia plonu oraz pogorszenia jego jakości, a w konsekwencji do zmniejszenia opłacalności produkcji. N

Poziom uzyskiwanego plonu w znacznym stopniu zależy od wyboru odmiany, lecz wielkość i jakość bulw uzależniona jest również od zastosowanej agrotechniki. Do ważnych czynników agrotechnicznych decydujących o wielkości i jakości plonu ziemniaków należą: dobór stanowiska, uprawa roli, zdrowotność sadzeniaków, termin i technika sadzenia.
Generalną zasadą przy produkcji ziemniaków jest wybór odpowiedniej odmiany, dostosowanej do: kierunku produkcji (jadalne, dla przetwórstwa spożywczego lub przemysłu skrobiowego itp.), warunków glebowo-klimatycznych własnego gospodarstwa.

Baner Syngenta

Przy wyborze odmiany należy również uwzględnić upodobania konsumentów (kontrahentów), na przykład:
– w przypadku uprawy ziemniaków jadalnych, w niektórych rejonach kraju większym powodzeniem cieszą się odmiany o białej barwie miąższu, a w innych preferowane są odmiany o żółtawym;
– w przypadku uprawy ziemniaków dla przemysłu przetwórczego, niektórzy kontrahenci stosują tylko wybrane odmiany w swoim procesie technologicznym,
– obecnie większość zakładów skrobiowych przyjmuje do przerobu tylko odmiany o danej minimalnej zawartości skrobi.

W bardzo wielu rejonach Polski pokutuje jeszcze pogląd, że ziemniak jest rośliną gleb słabych i ubogich w składniki pokarmowe. Tymczasem, stabilne i wysokiej jakości plony można uzyskać na glebach zasobnych w składniki pokarmowe, o uregulowanych stosunkach wodno-powietrznych, dobrej kulturze i odczynie lekko kwaśnym. Do tego typu gleb należą najczęściej gleby klasy bonitacyjnej III i IV, kompleksu żytniego bardzo dobrego i dobrego, o pH powyżej 5,5. Uprawa ziemniaków na glebach słabszych (V klasy bonitacyjnej) jest dość ryzykowna, zależy w bardzo dużym stopniu od ilości opadów w okresie wegetacji oraz wymaga intensywnego nawożenia organicznego i mineralnego. Pod uprawę ziemniaków nie nadają się gleby VI klasy bonitacyjnej, bardzo lekkie lub bardzo ciężkie, podmokłe i silnie zakamienione.

Wiosenna uprawa roli pod ziemniaki ma na celu ograniczenie strat wody z zapasów zimowych, przyśpieszenie ogrzania się gleby, dokładne wymieszanie nawozów mineralnych oraz zapewnienie optymalnych warunków dla pracy sadzarek.
Wiosenną uprawę roli powinno się rozpocząć jak najwcześniej, na ile pozwalają na to warunki wilgotnościowe na polu przeznaczonym pod uprawę ziemniaków. Pierwszym zabiegiem po zimie powinno być włókowanie lub płytkie bronowanie (szczególnie zalecane na glebach bardziej zwięzłych) w celu skruszenia skorupy i przyśpieszenia ogrzania się gleby.
Następnie na klika dni przed planowanym sadzeniem należy spulchnić glebę na głębokość do 15 cm, za pomocą kultywatora, a na glebach średnio zwięzłych za pomocą agregatu uprawowego (zęby kultywatora, wał strunowy oraz brona wahadłowa lub rotacyjna). Zabieg ten można połączyć z wiosennym stosowaniem nawozów mineralnych, które wymagają wymieszania z glebą przed sadzeniem ziemniaków.

Przygotowanie sadzeniaków ma bardzo duży wpływ na równomierność sadzenia, prawidłowy wzrost i rozwój roślin, efektywność wykorzystania składników pokarmowych z gleby i nawozów oraz jakość i wielkość uzyskanego plonu. Do sadzenia najlepiej stosować sadzeniaki z plantacji kwalifikowanych oraz rozdzielonych na co najmniej dwie frakcje (30-45 mm i 45-60 mm). Najlepsze do sadzenia są sadzeniaki o wielkości 40-50 mm. W trakcie sortowania należy odrzucić bulwy uszkodzone lub porażone chorobami. Sadzenie tak przygotowanymi sadzeniakami za pomocą nowoczesnych sadzarek taśmowo-czerpakowych umożliwia dobranie gęstości sadzenia do wielkości sadzeniaków oraz bardzo dokładne sadzenie – bez przepustów lub wysadzania w jednym gnieździe dwóch lub więcej bulw.
Do sadzenia nie należy stosować bulw porośniętych. Jeżeli w warunkach zbyt wysokiej temperatury w miejscu przechowywania na wiosnę sadzeniaki mają zbyt duże kiełki, należy je usunąć ręcznie lub za pomocą sortownika. Takie bulwy należy wysadzać po 10-15 dniach od tego zabiegu. Wysadzanie sadzeniaków bezpośrednio po usunięciu kiełków, szczególnie w zimną glebę, może powodować wydłużenie okresu wschodów oraz silne porażenie wschodzących roślin ziemniaków przez rizoktoniozę.
Przy produkcji ziemniaków na wczesny zbiór, bardzo opłacalny jest zabieg podkiełkowywania. Aby uzyskać sadzeniaki podkiełkowane należy je umieścić w skrzynkach w pomieszczeniu o temperaturze 12-15oC, oświetlonym naturalnie lub sztucznie i wilgotności ok. 80% na okres 4-6 tygodni. Zabieg ten pozwala na osiągnięcie plonu handlowego (bulwy o średnicy powyżej 30 mm) odmian wczesnych o 10-14 dni wcześniej, niż przy stosowaniu sadzeniaków niepodkiełkowanych. W ten sposób można zwiększyć opłacalność tego kierunku produkcji ziemniaków.

Optymalnym terminem sadzenia ziemniaków jest okres, gdy gleba na głębokości 10 cm na temperaturę 6-8oC. Sadzeniaki podkiełkowane mogą być sadzone w nieco chłodniejszą glebę. Ziemniaki należy sadzić w zależności od rejonu kraju oraz stanu ogrzania gleby, w 2-3 dekadzie kwietnia, a wyjątkowo – w rejonach północno-wschodniej Polski i w razie szczególnie zimnej wiosny – w 1 dekadzie maja. Fenologiczną wskazówką optymalnego terminu sadzenia ziemniaków w danym rejonie może być początek kwitnienia mniszka lekarskiego (popularny melcz) lub kasztanowca.
Zbyt wczesny termin sadzenia może powodować wydłużenie okresu wschodów ziemniaków, nierównomierne wschody oraz silne porażenie młodych roślin przez rizoktoniozę.

Opóźnienie terminu sadzenia wyraźnie obniża wielkość uzyskiwanego plonu:
– 2 tygodnie obniża plon o 5-7%,
– o 4 tygodnie – o 15-20%,
– o 6 tygodni – o ponad 40%.

Gęstość sadzenia w rzędzie uzależniona jest od wielkości sadzeniaka, szerokości międzyrzędzi i kierunku użytkowania, która wynika z optymalnej obsady roślin (liczba roślin na hektarze). Dla przeciętnych warunków glebowych i średniej wielkości sadzeniaków gęstość sadzenia w rzędzie powinna wahać się w granicach 25-40 cm. Na glebach bardziej zasobnych, przy szerokich międzyrzędziach (75 cm), przy stosowaniu drobnych sadzeniaków i uprawie ziemniaków na wczesny zbiór powinno się sadzić gęściej. Rzadsze sadzenie należy zastosować na glebach lżejszych i rejonach o mniejszej ilości opadów, stosując duże sadzeniaki, przy wąskich międzyrzędziach (62,5 cm) oraz uprawie ziemniaków na chipsy i frytki.

W przeciętnych warunkach glebowo-klimatycznych optymalną obsadą jest:
– 45-50 tys. roślin na 1 ha – dla odmian wczesnych zbieranych na wczesny zbiór,
– 40-45 tys. roślin na 1 ha – przy uprawie odmian jadalnych i na skrobię,
– ok. 40 tys. roślin na 1 ha – przy uprawie ziemniaków na chipsy,
– ok. 35 tys. roślin na 1 ha – przy uprawie ziemniaków na frytki.

Aby uzyskać plony ziemniaków dobrej jakości w polskich warunkach, niezależnie od kierunku użytkowania, należy stosować szerokość międzyrzędzi 75 cm. Ziemniaki uprawiane w rozstawie międzyrzędzi 62,5 i 67,5 cm charakteryzują się większym porażeniem przez choroby i większą liczbą bulw zazielenionych. Większość mniejszych ciągników produkcji krajowej i zagranicznej posiada możliwość regulacji rozstawu kół (przednich i tylnych) do pożądanej szerokości.

W niektórych krajach (USA, Kanada, Wielka Brytania i inne) aby móc stosować ciągniki o większej mocy, stosuje się w uprawie ziemniaków szerokość międzyrzędzi 90 cm. Stosowanie szerokich międzyrzędzi obniża również koszty roboczo- i ciągnikogodzin, przez co można zwiększyć opłacalność uprawy ziemniaków. Wszyscy polscy i zagraniczni producenci maszyn do technologii produkcji ziemniaków stosują już standardową rozstawę międzyrzędzi 75cm, tylko niektóre maszyny mają możliwość zmiany rozstawy na 70 lub 67,5 cm.

Głębokość sadzenia ziemniaków powinna wynosić ok. 5-10 cm. Dla ziemniaków małych (30-40 mm) powinna ona wynosić 5-6 cm, a dużych (50-60 mm) – ok. 8 cm. Zbyt płytkie sadzenie zwiększa ilość bulw zazielenionych i stwarza możliwość porażenia bulw przez zarazę. Natomiast zbyt głębokie sadzenie powoduje wydłużenie wschodów ziemniaków oraz utrudnia przeprowadzenie zbioru, co może doprowadzić do wzrostu uszkodzeń mechanicznych, a co za tym idzie porażenia bulw przez różne patogeny.

Zaprawianie sadzeniaków jest na dzień dzisiejszy – z wyjątkiem metod agrotechnicznych – jedyną skuteczną metodą chemicznego zwalczania ryzoktoniozy ziemniaka na plantacjach. Szkodliwość tego agrofaga polega na tym, że wywołuje objawy chorobowe na roślinach i bulwach ziemniaka przez cały okres wegetacji (gnicie kiełków, próchnienie podstawy łodyg, deformacje i ospowatość bulw). Najbardziej szkodliwą formą patogena jest gnicie kiełków. Grzyb atakuje młode, rozwijające kiełki, doprowadzając do ich częściowego lub całkowitego zniszczenia. Silne porażenie plantacji ziemniaków w okresie wschodów przez rizoktoniozę może powodować opóźnienie wschodów roślin nawet o 10 dni oraz spadek obsady roślin do 30%.

Spis zarejestrowanych na rynku zapraw przeciwko rizoktoniozie ziemniaka podano w tabeli 1.

Nazwa handlowa Dawka na 100 kg bulw
środek woda
ZAPRAWIANIE NA SUCHO (PUDROWANIE BULW)
Dithane Neo Tec 75 WG 200 g
Manconex 80 WP 200 g
Monceren 12,5 DS 200 g
Rizolex 50 WP 50 g
ZAPRAWIANIE NA MOKRO
Dithane Neo Tec 75 WG 200 g 800 ml
Manconex 80 WP 200 g 800 ml
Monceren 250 FS 60 ml 1000 ml
Prestige 290 FS* 75-100 ml 1500-2000 ml
Prestige Forte 370 FS* 60 ml 1500-2000 ml
Rizolex 50 WP 50 g 950 ml
Vitavax 200 FS 150-200 ml 800-850 ml
Vitavax 2000 FS 200-300 ml 700-800 ml

* – zaprawa również o działaniu owadobójczym (stonka, mszyce i szkodniki glebowe)

Zabieg zaprawiania przed sadzeniem powinno się wykonywać, gdy w partii sadzeniaków stwierdzimy bulwy z objawami ospowatości lub planujemy wcześniejszy termin sadzenia w słabo ogrzaną glebę (poniżej 6oC). Prawidłowo wykonane zaprawianie nie dopuszcza do rozwoju grzyba w okresie jego największej szkodliwości – okres wschodów – gnicie kiełków. Dodatkowym pozytywnym efektem zaprawiania jest ochrona rozwijających się roślin ziemniaka przed materiałem infekcyjnym znajdującym się w glebie.

Wieloletnie badania przeprowadzone w IHAR – Zakładzie Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie wykazują wysoką biologiczną skuteczność zaprawiania bulw przed lub w trakcie sadzania pod warunkiem, że bezwzględnie będą przestrzegane zalecenia zawarte na etykiecie środka ochrony roślin i w instrukcji obsługi zaprawiarki oraz przestrzeganie zasad BHP w trakcie wykonywania zabiegu.

Edward BERNAT
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie
Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie
McHale - baner
Danko baner marzec 2024
Webinarium konopie - baner
POZ 2024 - baner

1 KOMENTARZ

ZOSTAW KOMENTARZ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Najpopularniejsze artykuły
NAJNOWSZE WIADOMOŚCI
[s4u_pp_featured_products per_row="2"]
INNE ARTYKUŁY AUTORA




ARTYKUŁY POWIĄZANE (TAG)

NAJNOWSZE KOMENTARZE

Newsletter

Zapisz się do Rolniczego Newslettera WRP.pl, aby otrzymywać informacje o tym co aktualnie najważniejsze w krajowym i zagranicznym rolnictwie.